Brainstorm Cas en Tuur 30 juni 2020
Op 8 juni 2020 ging onze groep protesteren tegen de volgzame opstelling van de FNV in de pensioenroof, bij het FNV in Utrecht. Omdat het midden in de Corona lockdown was was er niemand bij het FNV ondanks dat ik een berichtje had gestuurd naar Tuur Elzinga, de hoofdonderhandelaar van het FNV, of hij ons kon ontvangen. Dit leek dus een mislukte actie, we werden zelfs door de politie van de snelweg gehaald wegens te langzaam rijden (we reden de gewenste pensioenleeftijd 65) maar kregen we wel koffie bij het FNV.
Maar zondag 28 juni kreeg ik een prive berichtje van Tuur dat hij het bericht nu pas las en dat ik alsnog welkom was. We maakten meteen een nieuwe afspraak en die was dinsdag 30 juni om 13:00 in Utrecht.
Ontvangst
Ik was iets te vroeg maar kon meteen aanschuiven bij Tuur in een van de kleine vergaderkamertjes achter de balie. Omdat we beiden goed in het dossier ingevoerd waren ging de discussie ook meteen de diepte in.
Solidariteit
Een van de woorden die mij opgevallen waren in de podcast van Tuur enkele weken geleden was 'solidariteit'. Hoe solidair is het als werkende deelnemers een hoger projectierendement in het Koolmees stelsel krijgen dan gepensioneerde deelnemers? Beleg alles gezamelijk en geef iedereen hetzelde rendement. Ik begreep uit Tuur's uitleg dat er een wens leeft om de ouderen te behoeden voor de grillen van de beurs, maar kon mij niet onttrekken aan de indruk dat dit een overblijfsel was van de individuele potjes discussie, en in strijd met het gezamelijk beleggen dat in plaats daarvan werd afgesproken.
Hoe solidair is het dat pensioenfondsen met 0,4% rekenrente moeten rekenen en verzekeringsmaatschappiijen mogen rekenen met maar liefst 3,65% ? Dit had te maken met dat er aan verzekeringsmaatschappijen strengere eisen gesteld werden voor de lange termijn, maar dat ging over 99% zekerheid ipv 97% zekerheid en dat overtuigde mij als wiskundige niet voor zo'n groot verschil in rekenrente.
In het Koolmees stelsel is er een solidariteitsreserve die gevuld wordt door de werknemers, en bestemd voor gepensioneerden, werkenden en ook nog toekomstige deelnemers. Waarom? Wie niets ingelegd heeft, heeft nergens recht op in een spaarstelsel.
Van staatobligatie naar particuliere huur
Vanuit de solidariteitsdiscussie kwamen we vanzelf bij de rekenrente en waarom die door Koolmees en Knot zo laag was gezet. De DNB verplicht alle pensioenfondsen om 30% van hun vermogen in staatsobligaties te beleggen, lekker goedkoop geld voor de overheid, maar niet handig om de pensioenpot te laten renderen. De ECB rente en de rente op staatsobligaties worden op dit moment als politiek instrument gebruikt om geld van rijke landen en pensioenfondsen cadeau te doen aan arme landen in de EU. Volgens Tuur zaten sommige pensioenfondsen wel tot over de 50% in obligaties die nu weliswaar nog een goede rente opbrachten maar zodra ze verlopen dan moet je nieuwe bijkopen met het huidige lage rendement.
Ik snapte dat, maar stelde voor dan niet meer in deze bijna 0% rendement opleverende staatsobligaties te beleggen, en in de particuliere huizenmarkt te stappen, en dan in het bijzonder bejaardenhuizen met kleine en iets grotere flats en gemeenschappelijke kantine, ontspanningsruimtes en ruimtes om je verjaardag te vieren met de hele familie. Dan hoeven de flats zelf niet zo groot/duur te worden. Daarnaast ook in verzorgingsflats met als extra inwonend verpleegpersoneel.
Particuliere huur levert altijd rond de 5% rendement op en kan gezien worden als vastrentend zolang Nederland een woningtekort heeft. Door ouderen een overstap te bieden hun veel te grote koophuis te gelde te maken, zorg je voor doorstroming op de woningmarkt, iets lagere prijzen door meer aanbod, en souperen ouderen langzaam hun vermogen op met leuke uitjes en vakanties, in plaats van tot hun dood in hun koophuis te wonen en het dan als erfenis aan de kinderen te geven.
Tuur stelde voor dit eens door te rekenen. Stel er is nu 1700 miljard dan is 30% daarvan 510 miljard. met een gemiddelde apartementprijs van 250.000 euro moet je dan 2.040.000 appartementen/huizen verhuren. Dat zijn er wel erg veel, maar we hoeven ons niet tot Nederland te beperken, andere landen hebben onze pensioenreserves niet en hebben vergelijkbare woningmarkt, bijvoorbeel België en Duitsland.
Het mooie van 30% beleggen in huizen die 5% huur opleveren (waardestijging tellen we niet mee, want net als bij obligaties moet je daarna bijkopen of bijbouwen voor de dan geldende prijzen, dus dat is leuk tegen de inflatie maar geen echte winst), is dat je dan gegarandeerd 1,5% rendement haalt, dat is bijna 4x zoveel als de idioot lage rekenrente van Koolmees.
Cashflow ABP als test van onze eisen
Ik stelde dat in het Koolmees stelsel het pensioenvermogen langzaam zou verdwijnen door een lagere werkgeverspremie/pensioeninleg. Volgens Tuur bleef die echter gelijk. Ik stelde dat al onze wensen al ingewilligd konden worden als je kijkt naar de cashflow, ipv met een verzonnen rekenrente en en daardoor te lage dekkingsgraad.
Ik had de ABP getallen al eens gebruikt als voorbeeld dus gingen we die ook doorrekenen.
Uitgangspunt: ABP met 420 miljard vermogen, 12 miljard inkomende premies, 13 miljard uitgaande pensioenen en 7% rendement gemiddeld over de afgelopen 30 jaar, wat dus 29,4 miljard oplevert. Tuur merkte op dat die 7% niet gegarandeerd is, en ik dat die 0,4% van Koolmees wel heel laag is.
Onze wensen bestaan uit:
- 20% hogere pensioenen wegens al 13 jaar niet indexeren, de uitgaven aan pensioenen worden dan 13 * 1,2 = 15,6 miljard.
(Sommige pensioenfondsen hebben wel geindexeerd, dus die hoeven er niets bij te geven en ook niets in te halen, maar dit zijn er maar weinig). - Een inhaalindexatie van al het gemiste pensioen van de afgelopen 13 jaar, dit is 13 jaar * 20% * 13 pensioen * 0,5 = 16,9 miljard.
(Eigenlijk is die 16,9 lager, want gepensioneerden die minder dan 13 jaar met pensioen zijn, krijgen ook minder inhaalindexatie, naar rato van het aantal jaren dat ze met pensioen zijn. Voor het gemak rekenen we alsof iedereen al 13 jaar met pensioen is, maar we weten dus dat dit bedrag lager is, maar te moeilijk te berekenen nu, dus rekenen we met worst-case scenario). - Pensioen op 65 jaar, dit kost 2 jaar * 15,6 miljard pensioenuitkeringen = 31,2 miljard eenmalig.
- Maar dan zijn we er nog niet want als je 2 jaar korter werkt van de 40 jaar is dit 5% minder premieinleg, dus zakt die van 12 miljard naar 11,4 miljard.
- En als je 2 jaar langer van je gemiddeld 20 jaar pensioen geniet is dat 10% extra pensioenuitgaven, dus die 15,6 wordt nu 17,1 miljard.
Resultaat na onze eisen is dus een vermogen van 420 miljard waar eenmalig 16,9 miljard inhaalindexatie en 31,2 miljard voor pensioen op 65 jaar vanaf gaat, dus houdt je 372 miljard over. De inkomsten aan premies zijn nu 11,4 miljard en de uitgaven aan pensioenen 17,1 miljard. Je teert zonder de beleggingsresultaten dus 17,1 - 11,4 = 5,7 miljard in per jaar.
Het beleggingsresultaat op de 372 miljard moet dus 5,7 miljard zijn om quite te spelen. Dat is 1,53 %. In ons voorstel om de 30% staatsobligaties in te ruilen voor 30% particuliere huur haalden we met slechts 30% van het pensioenvermogen al 1,5% vastrentend. Bedenk zelf maar hoe groot de kans is dat we met de resterende 70% van het pensioenvermogen die laatste 0,03% rendement nog halen!
Tuur en Cas hebben dus in een uurtje aangetoond dat het huidige pensioenstelsel met slechts 2 wijzigingen (cashflow berekening ipv rekenrente, en particuliere huurmarkt ipv staatsobligaties) al voldoende is om vastrentend de pensioenfondsen quite te laten spelen, met grote kans op meer rendement door de 70% die nog vrij te beleggen is. Dat hebben de vermogensbeheerders in de afgelopen 30 jaar wel aangetoond dat ze dat kunnen.
Indexatie is geen probleem in het huidige stelsel, als die 70% vrij te beleggen maar minstens 2% inflatie * 17,1 miljard = 0,342 miljard aan rendement oplevert, dat is op 372 miljard slechts 0,09% extra bovenop de 1,53 die nodig is voor quite, dus bij 1,62% rendement kun je al indexeren.
En als je dan weer eens ouderwets 7% rendement haalt in een jaar dan kun je dat toevoegen aan een egalisatiebuffer om slechte jaren op de beurs op te vangen.
De conclusie
In ons enthousiasme waren Tuur en ik al ruim over het uur in gesprek (en in berekening) geweest en moest Tuur abrupt door naar een vergadering, dus de conclusie is alleen voor mijn rekening.
Ik vind dat we aangetoond hebben dat het huidige pensioenstelsel uitstekend voldoet als je het ontdoet van de 2 elementen die je vanuit het oogpunt van de pensioendeelnemers kan zien als sabotage: de idioot lage rekenrente die ons arm rekent, en de 30% verplichtin in door toedoen van de ECB niet langer renderende staatsobligaties.
Specifieke nadelen van het Koolmees pensioenstelsel zoals:
- het invaren op de huidige dekkingsgraad (dus op 10% achterstand),
- het meewaaien op alle economische winden (waar zeker jaren van krimp uit zullen volgen),
- het opgeven van zekerheden over de waardevastheid van je pensioen,
- het opheffen van de doorsneepremie die ouderen benadeelt (iedereen begint jong en wordt ooit oud, dus waarom niet gewoon de doorsnee premie houden?),
- het gebruik van het pensioenvermogen als pinautomaat voor de overheid,
- het optrekken van rookgordijnen door Koolmees door afspraken en documenten achter te houden,
- de niet-harde afspraken over het projectierendement,
- het toekennen van een extrazeker/laag projectierendement aan gepensioneerden,
Ledenparlement van het FNV, laat uw geweten spreken en verwijs het Koolmees pensioenstelsel naar de prullenbak.
Namens 3,3 miljoen gepensioneerden en 8 miljoen werkenden,
Cas Tuyn
Stop de Pensioenroof (Facebook)
http://breedprotesttegendepensioenroof.nl/
Naschrift 1 juli 2020
Ik ben vanmiddag gebeld dat er eigenlijk geen verplichting is om in staatsobligaties te beleggen, maar dat er wel veel in bedrijfsobligaties wordt belegd, die een beter rendement hebben. Ik heb net wat zitten googlen, maar diverse pensioenfondsen melden dat ze onder andere in nederlandse en duitse staatsobligaties zitten. Wat het ook is, het maakt niet uit voor de berekeningen hierboven want het betreft de huidige situatie die we willen veranderen. Over de private huurmarkt heb ik veel positieve reacties gehad.